Tükenmişlik sendromu, kişinin özellikle işle ilgili konularda uzun süreli stres, aşırı yük ve baskı altında kalması sonucu yaşadığı fiziksel, duygusal ve zihinsel çöküntü durumudur. İlk olarak 1970’lerde psikolog Herbert Freudenberger tarafından tanımlanmıştır.
Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri
Tükenmişlik sendromu genellikle üç ana boyutta kendini gösterir:
Duygusal Tükenme:
Sürekli yorgunluk hissi
Enerji eksikliği
Uykusuzluk ya da aşırı uyuma
İşten Soğuma ve Duyarsızlaşma:
İşe karşı ilgisizlik
İş arkadaşlarına ya da hizmet verilen kişilere karşı duyarsızlık
İşi anlamsız ve değersiz bulma
Başarı Hissinde Azalma:
Kendini yetersiz hissetme
Başarısızlık duygusu
Özgüvende düşüş
Nedenleri
Aşırı iş yükü
Uzun çalışma saatleri
Destek eksikliği (yöneticiden ya da ekipten)
Takdir edilmemek
Kişisel ve işle ilgili değerlerin çatışması
İş-özel hayat dengesinin bozulması
Kimler Risk Altında?
Sağlık çalışanları (doktorlar, hemşireler)
Öğretmenler
Sosyal hizmet görevlileri
Müşteri hizmetleri çalışanları
Yoğun iş temposu olan ya da insanlarla sürekli etkileşimde olan meslek grupları
Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları
Mola vermek ve dinlenmek
Zaman yönetimi becerilerini geliştirmek
Profesyonel psikolojik destek almak
Hayır demeyi öğrenmek
Sosyal çevreyle kaliteli vakit geçirmek
Fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenme
İş ortamında daha sağlıklı sınırlar koymak
Tükenmişlik sendromuyla başa çıkmak, hem zihinsel hem de fiziksel iyileşme süreci gerektirir. İşte adım adım başa çıkma yolları:
1. Durumu Kabul Et ve Farkına Var
“Yorgunum” ya da “motivasyonum düştü” demek yeterli değil.
Tükenmişlik yaşadığını fark etmek, iyileşmenin ilk adımıdır.
2. Psikolojik Destek Al
Bir psikolog veya psikiyatristten yardım almak, düşünce kalıplarını fark etmene ve duygularını düzenlemene yardımcı olur.
Gerekirse kısa süreli ilaç tedavisi de uygulanabilir.
3. Zaman Yönetimi ve Önceliklendirme
Her şeye yetişmeye çalışma.
Önceliklerini belirle ve “hayır” demeyi öğren.
“Mükemmel” yerine “yeterince iyi” kavramını benimse.
4. Kendine Vakit Ayır
Gün içinde kısa bile olsa kendine ait zamanlar yarat.
Nefes egzersizleri, meditasyon, doğa yürüyüşleri gibi rahatlatıcı aktiviteler yap.
Sosyal medyadan ve haberlerden arınmaya çalış (bilgi yükü de tükenmeye yol açar).
5. Destek Al ve Paylaş
Duygularını bastırma, yakınlarınla paylaş.
Yalnız olmadığını bilmek ve anlaşılmak iyileştiricidir.
İş arkadaşlarınla yaşadığın yükleri dürüstçe konuşabilirsin.
6. Fiziksel Sağlığı İhmal Etme
Yeterli uyku, düzenli beslenme, hareketli yaşam çok önemli.
Vücut iyi hissedince zihin de toparlanır.
7. Gerekirse Radikal Kararlar Al
İş ortamın çok toksikse veya sürekli seni tüketiyorsa:
İzin al,
Bölüm değiştir,
Gerekirse iş değiştir.“Kariyer her şey değil. Önce sen varsın.”
